De ervaringen van Zuster Nicolette en enkele andere zusters in de kleuterschool op verschillende plaatsen in ons land o.a. in Tegelen, Venray, Utrecht en Amsterdam.
Nicolette vertelt
Kleuterleidster van 1945 tot 1987
Tegelen – Maasniel – Venray – Steyl – Ottersum – Blerick.
Mijn herinnering aan mijn eigen kleutertijd:
in 1928 1929 ging ik met mijn zus naar de Bewaarschool van Juffrouw Poot. Ze had assistentie van twee jongere vrouwen die er om de beurt waren en ik denk als vrijwilligsters. We zaten in bankjes en speelden veel buiten. Als materiaal herinner ik me de schoensmeerdoosjes met kraaltjes en het zwarte ijzergaren. We hielden wedstrijden wie de langste ketting kon maken in een bepaalde tijd.
In 1945 was ik in Tegelen aan de kleuterschool en volgde de opleiding in Venlo bij de Zusters van Liefde voor de akte kleuterleidster A en B.
We hadden 4 groepen van 50 kinderen per groep. Woensdagmiddag en zaterdags gingen we naar de cursus in Venlo. Toen ik met de studie klaar was heb ik in Maasniel gewerkt als hoofd van de kleuterschool. Daar waren nog twee zusters die beiden boven de 50 jaar waren, ik was 25. Het was voor mij moeilijk om als hoofd te fungeren naast twee ouderen zusters, dat heeft altijd invloed op me gehad; iets onzekers… Toch was er een gezellige sfeer en we hadden goede contacten met de bewoners van Maasniel.
Van1949 tot ’54 was ik daar. Het was ook in die jaren dat het kleuteronderwijs drastisch veranderd werd. Een zuster uit Amersfoort Zr. Theresina gaf cursussen over de vernieuwing. De bankjes en de tafeltjes werden in groepjes gezet zo dat de kleuters met elkaar konden praten en werken. Er kwamen grote matten op de grond waarop blokken en ander speelgoed, ook een paar kussens om vrij en rustig te spelen. De hele sfeer werd anders. Dankbaar ben ik altijd geweest dat het bestuur alle kleuterleidsters de gelegenheid bood om in de vakanties die zuster Zr. Theresina uit te nodigen om ons in kennis te brengen van deze vernieuwingen. We leerden van elkaar en we hadden gelijk een leuke vakantie meestal in Blerick. De oudere kleuterleidsters hadden er wel moeite mee omdat het ook meer drukte en werk met zich meebracht. Maar anderen namen het voortouw en moedigden aan.
Na verloop van tijd werden ook andere leermiddelen aangeboden die de kleuters uitdaagden op onderzoek uit te gaan. Er werd ook meer gelet op een spelvorm waarin een opvoedkundig – en een leerelement zat.
Voor de leidsters werd het veel aantrekkelijker en boeiender.
Er werd ook meer geobserveerd, er kwamen methoden om voor ieder kind de ontwikkelingslijn vast te stellen en bij te houden het klassenschrift. Dit als voorbereiding op het lager onderwijs.
In 1956 kwam de wet voor kleuteronderwijs en kregen de leidsters salaris en subsidie voor de scholen en leermiddelen voor de kinderen. Dat was speel – leermateriaal waarbij de kleuters vrij konden spelen en ontdekkingen doen als voorbereiding op het zo genaamde echte leren in de lagere school. Er werden ook inspecteurs benoemd en er moest gewerkt worden volgens een rooster met een speel – werkplan dat goedgekeurd werd door de inspectie. In die tijd werkte ik met veel plezier.
Na een uitstap naar het B.L.O. onderwijs kwam ik in 1968 weer terug in het kleuteronderwijs in Blerick. Toen dacht ik wat zijn die kleuters knap! Maar de leidsters hielpen me meer eisen te stellen en niet alles te gauw mooi en goed te vinden. Ik moest weer leren werken met methoden, klassenschriften en letten op de ontwikkeling die past bij de leeftijd van de kleuter. Eind jaren 70 kwamen de berichten dat de kleuterschool samengevoegd zou worden met de lagere school en verder zou gaan onder de naam Basisschool. We waren er zeer op tegen, dit kon nooit goed gaan.
Maar het ging door en wij moesten de Applicatie cursus gaan volgen op de Kweekschool. We kregen de bevoegdheid van hoofd van de basisschool. In 1985 werd er samengevoegd en werd ik onderdirecteur. Het was geen prettige tijd en in 1987 ben ik in de vut gegaan,na 42 jaar in het onderwijs.
Kleuterschool ervaringen van verschillende zusters.
Zr. Adolpha.(Rechts op deze foto) Als 17- jarig meisje trad zij in te Steyl. Daar kreeg ze al gauw een taak in het kleuteronderwijs, iets wat haar heel goed bevallen is. In het begin van de dertiger jaren had ze drie jaar de zorg voor de kleuters o.a. in Venray.
Daarna werkte ze achtereenvolgens in Utrecht en Arnhem en in de oorlogsjaren vier jaar in Tegelen in het kleuteronderwijs. Vanuit Tegelen ging ze naar Amsterdam. Daarna naar Aruba om de schooladministratie over te nemen en de zorg voor de bouw van een nieuw klooster. Zelf zegt zij: ‘ Het ergste wat mij overkomen is, is dat ik vanuit Amsterdam naar de Nederlandse Antillen moest en het kleuteronderwijs vaarwel moest zeggen.’ Ook tijdens haar jaren als kleuterleidster had ze veel administratief werk en boekhouding gedaan. Na zes jaar mocht ze weer naar Nederland. In Venray heeft ze de kloosteradministratie verzorgd. Bij dit klooster verrees een kindercrèche voor mensen die bij Rank Xerox werkten. Dat gaf toch enigszins compensatie voor het missen van de kleuterschool. Zij hielp elke dag enkele uren mee om de 19 kinderen bezig te houden.
In Utrecht waren van 1924 tot de opheffing van het klooster, o.a. Zr. Gabriëlli en Zr. Gabriël, Zr Hubertini, Zr. Gilda, Zr. Imeldi, Zr. Gerarda en Zr. Berdina ook in het kleuteronderwijs. In Utrecht waren drie kleuterscholen
In Zuilen is de kleuterschool na de opheffing omgebouwd tot klooster voor enkele Roze Zusters van Steyl die in Soesterberg een klooster hadden, dat opgeheven werd.
Zr. Lucia. Zij trad op 23 jarige leeftijd in en na haar Noviciaat was ze ruim 40 jaar in verschillende kleuterscholen werkzaam. Ze hield van de kleintjes en deze hielden van hun zuster. Ze heeft heel wat kinderen een stukje hulp mogen bieden in hun ontplooiing in de kleuterjaren. Na haar jaren in de kleuterschool heeft Zr. Lucia zich nog jarenlang verdienstelijk gemaakt voor de kinderen van de B.L.O.school in Venray.
Zr. Hildegonda. Zij was jarenlang de zuster van de kleuters, 44 jaar in Maasniel. Ze was klein en men noemde haar Zr Gondje. Ze was als een zorgzame moeder voor hen. Ook had ze veel contact met de mensen in de Gemeente.
Met Zr. Rafaël is Zr.Nicolette ongeveer 4 jaar samen in Maasniel geweest.
Zr. Leogarde kwam daarna.
In Lierop kwamen de zusters in 1911 om de bewaarschool te leiden.
Zr. Timothee, Zr. Lucie, Zr. Gerarda, Zr. Evodiana, Zr. Rosalie, Zr. Mariëtti.
Waar kloosters opgericht werden, kwamen ook kleuterscholen onder leiding van de zusters zoals in Spekholzerheide, Terwinselen, Kaalhei, Steyl. Tegelen, Maasbree, Sevenum, America, Helden, Panningen, Roosteren, Velden, Arcen enz.
Zr. Gerarda.
Over haar leven en haar werk als kleuterleidster en hoofdleidster op verschillende plaatsen vertelde Zr. Gerarda graag en met groot enthousiasme. Met dankbaarheid erkende ze dat het haar zo goed was afgegaan en dat ze zo’n goede en blijvende contacten mocht opbouwen met kinderen, ouders, medewerksters, schoolbesturen en anderen. Met voldoening herinnerde zij zich dat ze een nieuwe, jonge kleuterleidster die een heel klein zelfvertrouwen had, zo had kunnen bevestigen dat dit nadien alleen zelf een uitstekende hoofdleidster werd en vol dankbaarheid het contact met haar ook later nog voortzette. Leuk schrijft ze over de sacramentsdag in Kaalheide.